Stanisław Moniuszko
Henryk Wieniawski
Ignacy Feliks Dobrzyński
niedziela, 2 stycznia 2011
Fryderyk Chopin
Biografia
Fryderyk Franciszek Chopin - kompozytor i pianista polski, urodzony 1 marca 1810 (według oświadczeń samego artysty i jego rodziny) lub 22 lutego (według metryki chrztu, sporządzonej kilka tygodni po urodzeniu) we wsi Żelazowa Wola koło Sochaczewa, na Mazowszu, w ówczesnym Księstwie Warszawskim. Dwór w Żelazowej Woli stanowił posiadłość hrabiów Skarbków. Ojciec kompozytora Mikołaj (Nicolas) Chopin, spolonizowany Francuz, był tam zatrudniony jako nauczyciel i wychowawca dzieci. Urodzony w 1771 roku w Marainville (Lotaryngia, Francja) już w dzieciństwie związał się z polskimi rodzinami: hrabiego Michała Paca i administratora jego majątku Jana Adama Weydlicha. W wieku 16 lat przyjechał z nimi do Polski i osiadł tu na stałe. Do Francji już nie powrócił i żadnych kontaktów z francuską rodziną nie utrzymywał. Swoje dzieci wychował na Polaków.
W 1806 roku Mikołaj Chopin poślubił Teklę Justynę Krzyżanowską, zarządzającą gospodarstwem Skarbków w Żelazowej Woli. Z czwórki ich dzieci (trzy córki: Ludwika, Izabela, Emilia i jeden syn) Fryderyk był drugi z kolei. Kilka miesięcy po narodzinach Fryderyka cała rodzina przeniosła się do Warszawy, gdzie Mikołaj Chopin otrzymał posadę wykładowcy języka i literatury francuskiej w Liceum Warszawskim. Prócz tego prowadził pensjonat dla synów ziemiańskich spoza Warszawy.
Muzyczny talent Fryderyka objawił się niezwykle wcześnie, porównywano go z dziecięcym geniuszem Mozarta. Mając 7 lat był już autorem dwóch polonezów (g-moll i B-dur). Pierwszy z nich wydano od razu drukiem w sztycharni nut księdza Cybulskiego. O cudownym dziecku pisały warszawskie gazety, "mały Chopinek" był ozdobą i atrakcją przyjęć w arystokratycznych salonach stolicy. Wcześnie też zaczął występować publicznie na koncertach dobroczynnych. Pierwszych profesjonalnych lekcji gry na fortepianie udzielał mu Wojciech Żywny (ur. 1756 w Czechach). Lekcje te trwały od 1816 do 1822 roku, do momentu, w którym Żywny nie był już w stanie niczego więcej nauczyć bieglejszego od siebie ucznia. Dalej nad rozwojem talentu Fryderyka czuwał być może Wilhem Wacław Würfel (ur. 1791 w Czechach), pierwszorzędny pianista i profesor konserwatorium, który miał udzielać mu cennych choć nieregularnych porad w zakresie gry na fortepianie i organach.
W latach 1823-26 Fryderyk pobierał naukę w Liceum Warszawskim, gdzie jego ojciec był profesorem. Letnie wakacje spędzał w wiejskich majątkach kolegów szkolnych w różnych rejonach kraju, m. in. dwukrotnie w Szafarni na Kujawach, gdzie zdradził szczególne zainteresowanie folklorem. Słuchał, notował teksty piosenek ludowych, uczestniczył w obrzędach (weselach, dożynkach), tańczył i grał na basetli z muzykantami wiejskimi, z czego zdawał szczegółowe relacje w listach. Polski (nizinny) folklor muzyczny w jego autentycznej, surowej postaci, z jego specyficzną tonalnością, bogactwem rytmów i tanecznym wigorem, poznał doskonale i czerpał z niego - pisząc w 1825 roku swoje pierwsze mazurki, a później następne. Nie zapomniał go do końca życia.
Jesienią 1826 roku został studentem wydziału "teorii muzyki, jenerałbasu i kompozycji" warszawskiej Szkoły Głównej Muzyki (stanowiącej część Konserwatorium, a równocześnie związanej z Uniwersytetem Warszawskim), kierowanej przez Józefa Elsnera (ur. 1769 na Śląsku). W klasie fortepianu nie studiował. Elsner, zdając sobie sprawę z wyjątkowego talentu Chopina, pozwolił mu zgodnie z jego naturą i temperamentem koncentrować się na muzyce fortepianowej, był jednak nieugięty w sprawach dotyczących przedmiotów teoretycznych, zwłaszcza kontrapunktu. Chopin, obdarzony z natury wspaniałą inwencją melodyczną, łatwością swobodnego improwizowania, skłonnością do błyskotliwych efektów i pięknie brzmiących harmonii, wyrobił sobie w szkole Elsnera solidny warsztat, dyscyplinę i precyzję konstrukcji, odpowiedzialność za sens i logikę każdej nuty. W czasie studiów powstały pierwsze szeroko rozbudowane dzieła: Sonata c-moll, Wariacje op. 2 na temat z Don Juana Mozarta, Rondo à la Krakowiak, Fantazja op. 13 na tematy polskie (trzy ostatnie na fortepian z orkiestrą) oraz Trio g-moll na skrzypce, wiolonczelę i fortepian. Naukę w Szkole Głównej Muzyki Chopin ukończył w 1829 roku, a Elsner w raporcie po trzecim roku nauki zapisał: "Trzecioletni Szopen Fryderyk - szczególna zdatność, geniusz muzyczny".
Po zakończeniu nauki Fryderyk planował dłuższy pobyt za granicą dla poznania życia muzycznego Europy i zdobycia sławy. Dotąd nie opuszczał Polski z wyjątkiem dwóch krótkich wyjazdów do Prus. W 1826 roku spędził wakacje w Bad Reinertz (dzisiejsze Duszniki-Zdrój) na Dolnym Śląsku, a w dwa lata później towarzyszył prof. Feliksowi Jarockiemu, przyjacielowi ojca, zaproszonemu na zjazd przyrodników, w podróży do Berlina, gdzie - nikomu nie znany - poprzestał tylko na prywatnej obserwacji życia muzycznego. Teraz miał śmielsze zamiary. Natychmiast po ukończeniu studiów, w lipcu 1829 roku udał się w towarzystwie znajomych na krótką wycieczkę do Wiednia. Dzięki Würflowi, który wprowadził go w towarzystwo muzyków, Chopin wystąpił dwukrotnie w Kärtnerthortheater, grając z orkiestrą Wariacje op. 2 na temat Mozarta i Rondo a la Krakowiak op. 14. Odniósł fenomenalny sukces u publiczności. Krytyka, jakkolwiek ganiła jego grę za małą siłę dźwięku, kompozycje również oceniła bardzo wysoko. W ślad za tym wydawca wiedeński Tobias Haslinger opublikował Wariacje na temat Mozarta (1830). Było to pierwsze wydanie utworu Chopina za granicą (dotąd publikował swoje utwory w Warszawie).
Po powrocie do Warszawy Chopin, wolny już od szkolnych obowiązków, z tym większą pasją zajął się komponowaniem, pisząc m. in. dwa Koncerty fortepianowe z orkiestrą: f-moll i e-moll. W inspiracji Koncertu f-moll niemałą rolę odegrało uczucie kompozytora do Konstancji Gładkowskiej - studentki Konserwatorium w klasie śpiewu. W okresie tym powstał także pierwszy nokturn i pierwsze etiudy, walce, mazurki, pieśni do słów Stefana Witwickiego. W ostatnich miesiącach przed planowanym dłuższym wyjazdem Chopin dał szereg publicznych występów, głównie w Teatrze Narodowym, gdzie odbyły się prawykonania obu koncertów. Celem wyjazdu miał być początkowo Berlin, dokąd zapraszał artystę książę Antoni Radziwiłł (namiestnik króla pruskiego, zarządzający Wielkim Księstwem Poznańskim), który zachwycał się talentem Fryderyka od dawna, a jesienią 1829 gościł go u siebie w Antoninie. Jednak Chopin wybrał w końcu Wiedeń, by potwierdzić odniesiony tam sukces i utrwalić swą pozycję. 11 października 1830 roku odbył się w Teatrze Narodowym uroczysty pożegnalny koncert, na którym Chopin wykonał Koncert e-moll, śpiewała również Konstancja Gładkowska. 2 listopada Fryderyk wraz z przyjacielem Tytusem Woyciechowskim wyjechał do Austrii, z zamiarem udania się później do Włoch.
Niewiele dni po ich przybyciu do Wiednia przyszła wiadomość, że w Warszawie wybuchło powstanie (tzw. listopadowe) przeciwko zależności Królestwa Polskiego od Rosji i obecności na tronie polskim cara. Rozpoczęła się wielomiesięczna wojna polsko-rosyjska. Woyciechowski powrócił do Warszawy, by wstąpić do wojska, Fryderyk zaś uległ perswazjom przyjaciela i pozostał w Wiedniu. W złym stanie ducha, niespokojny o los kraju i najbliższych, przestał myśleć o rozwoju swojej kariery. Tłumaczył to w liście Elsnerowi: "Malfatti na próżno stara się mnie przekonać, że każdy artysta jest kosmopolitą. Choćby i tak było, to jako artysta jestem jeszcze w kolebce, a jako Polak trzeci krzyżyk zacząłem; więc mam nadzieję, że znając mnie za złe mi Pan nie weźmiesz, żem dotychczas o układzie koncertu nie myślał." Do występu doszło dopiero 11 czerwca 1831 w Kärtnerthortheater, gdzie wykonał Koncert e-moll. W Wiedniu spędził Chopin osiem miesięcy. Czasu nie zmarnował. Silne, dramatyczne doświadczenia w sferze uczuć zapłodniły wyobraźnię twórczą kompozytora, przyspieszając - być może - formowanie się nowego, indywidualnego stylu, innego od wczesnego stylu brillant. Powstają dzieła ujawniające nieznaną dotąd siłę i pasję, jak szkic Scherza h-moll, a przede wszystkim potężne, przełomowe w środkach Etiudy z opusu 10.
Zrezygnowawszy z wyjazdu do Włoch ze względu na toczące się tam walki (przeciw Austrii), Chopin postanowił udać się do Paryża. Po drodze zatrzymał się najpierw w Monachium, gdzie dał koncert (28 VIII), a potem w Stuttgarcie. Tam doszła go tragiczna wiadomość o klęsce powstania i zdobyciu Warszawy przez Rosjan. Zareagował na nią gorączką i rozstrojem nerwów. Ślady ówczesnych przeżyć znajdujemy w jego zapiskach (tzw. dziennik stuttgarcki): "[...]wróg w domu [...] o Boże, jesteś ty! - Jesteś i nie mścisz się! - Czy jeszcze ci nie dość zbrodni moskiewskich - albo - alboś sam Moskal! [...] A ja tu bezczynny, a ja tu z gołymi rękami, czasem tylko stękam, boleję na fortepianie, rozpaczam."
Jesienią 1831 roku Chopin pojechał do Paryża, gdzie spotkał wielu rodaków. Po narodowej klęsce tysiące uchodźców (uczestnicy walk, politycy, ludzie kultury, m. in. pisarz Julian Ursyn Niemcewicz, poeci romantyczni Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki, warszawscy przyjaciele Fryderyka - poeci Stefan Witwicki, Bohdan Zaleski) szukało schronienia przed rosyjskimi okupantami w najbardziej przyjaznym im kraju i mieście. Chopin związał się blisko z tzw. Wielką Emigracją, przyjaźnił się z jej przywódcą, księciem Adamem Czartoryskim. Został członkiem Towarzystwa Literackiego Polskiego, które wspierał finansowo, brał udział w emigracyjnych zebraniach, grał na imprezach dobroczynnych dla ubogich emigrantów, a czasem sam je organizował. Jego pozycja jako artysty urosła w Paryżu bardzo szybko. Dzięki listom polecającym, które przywiózł z Wiednia, trafił od razu do środowiska muzycznego, które przyjęło go bardzo życzliwie. Zawarł liczne przyjaźnie z młodymi muzykami: Lisztem, Hillerem, Berliozem, Franchommem. Później, w roku 1835 w Lipsku poznał również Schumanna, który bardzo wysoko cenił jego dzieła. Wielki pianista Friedrich Kalkbrenner, nazywany królem fortepianu, usłyszawszy grę nieznanego przybysza z Warszawy, zorganizował mu koncert. Odbył się on 26 lutego 1832 roku w sali Pleyela. Chopin odniósł olbrzymi sukces, z dnia na dzień stał się sławnym muzykiem Paryża. Za sukcesem estradowym przyszło zainteresowanie wydawców. Już w lecie 1832 Chopin podpisał kontrakt z czołową paryską firmą wydawniczą Schlesingera. Równocześnie jego utwory ukazywały się w Lipsku (Probst, potem Breitkopf) i w Londynie (Wessel).
Jednak najważniejszym źródłem dochodów Chopina w Paryżu były lekcje. Stał się wziętym nauczycielem fortepianu wśród polskiej i francuskiej arystokracji. Paryskie salony były też ulubionym miejscem jego występów. Chopin, jako pianista stawiany obok największych artystów swojej epoki, jak Kalkbrenner, Liszt, Thalberg, Herz, w przeciwieństwie do nich nie lubił grać na publicznych estradach. Występował rzadko i niechętnie. Za to w prywatnym, przyjaznym gronie ujawniał największy artyzm, pełnię swych możliwości pianistycznych i ekspresyjnych.
Osiadłszy w Paryżu, Chopin świadomie wybrał status emigranta. Mimo prośby ojca, nie podporządkował się rozporządzeniu cara (formalnie króla zniewolonej Polski) i nie zgłosił się do ambasady rosyjskiej w celu przedłużenia paszportu. Tym samym, zaliczony w poczet politycznych uchodźców, odciął sobie możliwość legalnego przyjazdu do kraju. Bardzo jednak tęsknił za bliskimi. Broniąc się przed samotnością, zamieszkał razem z rodakiem emigrantem, doktorem Aleksandrem Hoffmanem, a po jego wyjeździe z Paryża - ze swoim dawnym warszawskim przyjacielem, również powstańcem i lekarzem, Janem Matuszyńskim. Z rodzicami mógł się spotkać tylko poza Polską. Gdy w sierpniu 1835 roku rodzice Chopina udali się do Karlsbadu na leczenie, pojechał tam również Fryderyk. Wkrótce potem, będąc w pobliskim Dreźnie, odnowił znajomość z rodziną Wodzińskich. Trzej młodzi Wodzińscy wychowywali się przed laty w pensjonacie Mikołaja Chopina. Ich młodsza siostra Maria była teraz dorastającą panienką, utalentowaną muzycznie i plastycznie. Fryderyk zakochał się w niej, zapragnął ją poślubić i stworzyć na obczyźnie własny dom. Rok później podczas wakacji spędzanych wspólnie z Marią i jej matką w Marienbadzie (obecnie Márianske Lázni w Czechach) a potem w Dreźnie, oświadczył się i został przyjęty pod warunkiem, że będzie dbał o swoje zdrowie. Narzeczeństwo było nieoficjalne, do małżeństwa nie doszło. Rodzice Marii, zaniepokojeni złym stanem zdrowia Fryderyka (w zimie poważnie chorował), a zwłaszcza jego nieregularnym trybem życia, uznali go po roku "próby" za nieodpowiedniego partnera dla córki. Chopin bardzo przeżył zerwanie. Listy od Wodzińskich, związane w mały pakiet opatrzył napisem "Moja biéda".
By oderwać się od przykrych wspomnień, wyjechał w lipcu 1837 roku z Camille Pleyelem do Londynu. Niedługo potem Chopin związał się ze sławną pisarką francuską George Sand. Starsza od niego o sześć lat autorka śmiałych powieści obyczajowych, rozwódka z dwojgiem dzieci, ofiarowała samotnemu artyście to, czego mu od czasu opuszczenia Warszawy najbardziej brakowało: nadzwyczajną czułość, ciepło, wręcz macierzyńską troskliwość. Zimę 1838/39 kochankowie spędzili na hiszpańskiej wyspie Majorce, w górach, mieszkając w dawnym klasztorze w Valdemosie. Tam wskutek złej pogody Chopin rozchorował się ciężko. Były to symptomy gruźlicy. Przez wiele tygodni był tak słaby, że nie mógł wychodzić z domu, mimo to intensywnie pracował, skomponowawszy szereg arcydzieł: cykl 24 Preludiów, Poloneza c-moll, Balladę F-dur, Scherzo cis-moll. Wiosną 1839, po powrocie z Majorki i rekonwalescencji w Marsylii, jeszcze w stanie wielkiego osłabienia, Chopin zamieszkał w posiadłości George Sand w Nohant, w środkowej Francji. Odtąd do roku 1846 (z wyjątkiem 1840) właśnie tu spędzał długie wakacje, tylko na zimę wracając do Paryża. Był to najszczęśliwszy okres w jego życiu od czasu opuszczenia rodzinnego domu, a w twórczości - najbardziej płodny. W Nohant powstała większość najwybitniejszych i najgłębszych dzieł Chopina. W Paryżu traktowano kompozytora i pisarkę jak małżeństwo, choć nim nie byli. Mieli wspólnych przyjaciół w kręgach artystycznych (m. in. malarz Delacroix, śpiewaczka Viardot), także wśród polskiej emigracji (m. in. Mickiewicz, Grzymała). Przez lata żywili do siebie miłość i przyjaźń, jednak wroga wobec Chopina postawa dorastającego syna George Sand, wywierającego na nią silny wpływ, powodowała coraz poważniejsze konflikty. Definitywne zerwanie nastąpiło w lipcu 1847 roku.
Ciężkie przeżycia osobiste, a także utrata Nohant (tak ważnego dla jego życia i twórczości) mocno odbiły się na stanie psychicznym i fizycznym Chopina. Niemal przestał komponować: do końca życia napisze już tylko parę miniatur. W kwietniu 1848 roku Fryderyk pod wpływem namów swej uczennicy, Szkotki Jane Stirling wyjechał do Anglii i Szkocji. Miss Stirling wraz z siostrą organizowały mu tam koncerty oraz odwiedziny w coraz to innych miejscowościach i zamkach szkockiej arystokracji. Wyjątkowo intensywny tryb życia, nadmierne eksploatowanie sił przez ustawiczne wędrówki i liczne występy, a przy tym niekorzystny dla płuc klimat - pogorszyły znacznie jego stan zdrowia. 16 listopada 1848 roku, pomimo słabości i gorączki, dał swój ostatni w życiu koncert, grając na rzecz polskich emigrantów w sali Guildhall w Londynie. Kilka dni później powrócił do Paryża.
Szybko postępująca choroba uniemożliwiła mu udzielanie lekcji. W lecie przyjechała z Warszawy najstarsza siostra Chopina - Ludwika Jędrzejewiczowa, aby zaopiekować się chorym bratem. 17 października 1849 roku Fryderyk Chopin zmarł na gruźlicę płuc w swoim ostatnim paryskim mieszkaniu przy placu Vendôme. Został pochowany na cmentarzu Pére-Lachaise w Paryżu. Zgodnie z ostatnią wolą Chopina, wyjęte po śmierci jego serce siostra przywiozła do Warszawy, gdzie zostało w urnie wmurowane w filar kościoła Św. Krzyża na Krakowskim Przedmieściu.
Fryderyk Franciszek Chopin - kompozytor i pianista polski, urodzony 1 marca 1810 (według oświadczeń samego artysty i jego rodziny) lub 22 lutego (według metryki chrztu, sporządzonej kilka tygodni po urodzeniu) we wsi Żelazowa Wola koło Sochaczewa, na Mazowszu, w ówczesnym Księstwie Warszawskim. Dwór w Żelazowej Woli stanowił posiadłość hrabiów Skarbków. Ojciec kompozytora Mikołaj (Nicolas) Chopin, spolonizowany Francuz, był tam zatrudniony jako nauczyciel i wychowawca dzieci. Urodzony w 1771 roku w Marainville (Lotaryngia, Francja) już w dzieciństwie związał się z polskimi rodzinami: hrabiego Michała Paca i administratora jego majątku Jana Adama Weydlicha. W wieku 16 lat przyjechał z nimi do Polski i osiadł tu na stałe. Do Francji już nie powrócił i żadnych kontaktów z francuską rodziną nie utrzymywał. Swoje dzieci wychował na Polaków. W 1806 roku Mikołaj Chopin poślubił Teklę Justynę Krzyżanowską, zarządzającą gospodarstwem Skarbków w Żelazowej Woli. Z czwórki ich dzieci (trzy córki: Ludwika, Izabela, Emilia i jeden syn) Fryderyk był drugi z kolei. Kilka miesięcy po narodzinach Fryderyka cała rodzina przeniosła się do Warszawy, gdzie Mikołaj Chopin otrzymał posadę wykładowcy języka i literatury francuskiej w Liceum Warszawskim. Prócz tego prowadził pensjonat dla synów ziemiańskich spoza Warszawy.
Muzyczny talent Fryderyka objawił się niezwykle wcześnie, porównywano go z dziecięcym geniuszem Mozarta. Mając 7 lat był już autorem dwóch polonezów (g-moll i B-dur). Pierwszy z nich wydano od razu drukiem w sztycharni nut księdza Cybulskiego. O cudownym dziecku pisały warszawskie gazety, "mały Chopinek" był ozdobą i atrakcją przyjęć w arystokratycznych salonach stolicy. Wcześnie też zaczął występować publicznie na koncertach dobroczynnych. Pierwszych profesjonalnych lekcji gry na fortepianie udzielał mu Wojciech Żywny (ur. 1756 w Czechach). Lekcje te trwały od 1816 do 1822 roku, do momentu, w którym Żywny nie był już w stanie niczego więcej nauczyć bieglejszego od siebie ucznia. Dalej nad rozwojem talentu Fryderyka czuwał być może Wilhem Wacław Würfel (ur. 1791 w Czechach), pierwszorzędny pianista i profesor konserwatorium, który miał udzielać mu cennych choć nieregularnych porad w zakresie gry na fortepianie i organach.
W latach 1823-26 Fryderyk pobierał naukę w Liceum Warszawskim, gdzie jego ojciec był profesorem. Letnie wakacje spędzał w wiejskich majątkach kolegów szkolnych w różnych rejonach kraju, m. in. dwukrotnie w Szafarni na Kujawach, gdzie zdradził szczególne zainteresowanie folklorem. Słuchał, notował teksty piosenek ludowych, uczestniczył w obrzędach (weselach, dożynkach), tańczył i grał na basetli z muzykantami wiejskimi, z czego zdawał szczegółowe relacje w listach. Polski (nizinny) folklor muzyczny w jego autentycznej, surowej postaci, z jego specyficzną tonalnością, bogactwem rytmów i tanecznym wigorem, poznał doskonale i czerpał z niego - pisząc w 1825 roku swoje pierwsze mazurki, a później następne. Nie zapomniał go do końca życia.
Jesienią 1826 roku został studentem wydziału "teorii muzyki, jenerałbasu i kompozycji" warszawskiej Szkoły Głównej Muzyki (stanowiącej część Konserwatorium, a równocześnie związanej z Uniwersytetem Warszawskim), kierowanej przez Józefa Elsnera (ur. 1769 na Śląsku). W klasie fortepianu nie studiował. Elsner, zdając sobie sprawę z wyjątkowego talentu Chopina, pozwolił mu zgodnie z jego naturą i temperamentem koncentrować się na muzyce fortepianowej, był jednak nieugięty w sprawach dotyczących przedmiotów teoretycznych, zwłaszcza kontrapunktu. Chopin, obdarzony z natury wspaniałą inwencją melodyczną, łatwością swobodnego improwizowania, skłonnością do błyskotliwych efektów i pięknie brzmiących harmonii, wyrobił sobie w szkole Elsnera solidny warsztat, dyscyplinę i precyzję konstrukcji, odpowiedzialność za sens i logikę każdej nuty. W czasie studiów powstały pierwsze szeroko rozbudowane dzieła: Sonata c-moll, Wariacje op. 2 na temat z Don Juana Mozarta, Rondo à la Krakowiak, Fantazja op. 13 na tematy polskie (trzy ostatnie na fortepian z orkiestrą) oraz Trio g-moll na skrzypce, wiolonczelę i fortepian. Naukę w Szkole Głównej Muzyki Chopin ukończył w 1829 roku, a Elsner w raporcie po trzecim roku nauki zapisał: "Trzecioletni Szopen Fryderyk - szczególna zdatność, geniusz muzyczny".
Po zakończeniu nauki Fryderyk planował dłuższy pobyt za granicą dla poznania życia muzycznego Europy i zdobycia sławy. Dotąd nie opuszczał Polski z wyjątkiem dwóch krótkich wyjazdów do Prus. W 1826 roku spędził wakacje w Bad Reinertz (dzisiejsze Duszniki-Zdrój) na Dolnym Śląsku, a w dwa lata później towarzyszył prof. Feliksowi Jarockiemu, przyjacielowi ojca, zaproszonemu na zjazd przyrodników, w podróży do Berlina, gdzie - nikomu nie znany - poprzestał tylko na prywatnej obserwacji życia muzycznego. Teraz miał śmielsze zamiary. Natychmiast po ukończeniu studiów, w lipcu 1829 roku udał się w towarzystwie znajomych na krótką wycieczkę do Wiednia. Dzięki Würflowi, który wprowadził go w towarzystwo muzyków, Chopin wystąpił dwukrotnie w Kärtnerthortheater, grając z orkiestrą Wariacje op. 2 na temat Mozarta i Rondo a la Krakowiak op. 14. Odniósł fenomenalny sukces u publiczności. Krytyka, jakkolwiek ganiła jego grę za małą siłę dźwięku, kompozycje również oceniła bardzo wysoko. W ślad za tym wydawca wiedeński Tobias Haslinger opublikował Wariacje na temat Mozarta (1830). Było to pierwsze wydanie utworu Chopina za granicą (dotąd publikował swoje utwory w Warszawie).
Po powrocie do Warszawy Chopin, wolny już od szkolnych obowiązków, z tym większą pasją zajął się komponowaniem, pisząc m. in. dwa Koncerty fortepianowe z orkiestrą: f-moll i e-moll. W inspiracji Koncertu f-moll niemałą rolę odegrało uczucie kompozytora do Konstancji Gładkowskiej - studentki Konserwatorium w klasie śpiewu. W okresie tym powstał także pierwszy nokturn i pierwsze etiudy, walce, mazurki, pieśni do słów Stefana Witwickiego. W ostatnich miesiącach przed planowanym dłuższym wyjazdem Chopin dał szereg publicznych występów, głównie w Teatrze Narodowym, gdzie odbyły się prawykonania obu koncertów. Celem wyjazdu miał być początkowo Berlin, dokąd zapraszał artystę książę Antoni Radziwiłł (namiestnik króla pruskiego, zarządzający Wielkim Księstwem Poznańskim), który zachwycał się talentem Fryderyka od dawna, a jesienią 1829 gościł go u siebie w Antoninie. Jednak Chopin wybrał w końcu Wiedeń, by potwierdzić odniesiony tam sukces i utrwalić swą pozycję. 11 października 1830 roku odbył się w Teatrze Narodowym uroczysty pożegnalny koncert, na którym Chopin wykonał Koncert e-moll, śpiewała również Konstancja Gładkowska. 2 listopada Fryderyk wraz z przyjacielem Tytusem Woyciechowskim wyjechał do Austrii, z zamiarem udania się później do Włoch.
Niewiele dni po ich przybyciu do Wiednia przyszła wiadomość, że w Warszawie wybuchło powstanie (tzw. listopadowe) przeciwko zależności Królestwa Polskiego od Rosji i obecności na tronie polskim cara. Rozpoczęła się wielomiesięczna wojna polsko-rosyjska. Woyciechowski powrócił do Warszawy, by wstąpić do wojska, Fryderyk zaś uległ perswazjom przyjaciela i pozostał w Wiedniu. W złym stanie ducha, niespokojny o los kraju i najbliższych, przestał myśleć o rozwoju swojej kariery. Tłumaczył to w liście Elsnerowi: "Malfatti na próżno stara się mnie przekonać, że każdy artysta jest kosmopolitą. Choćby i tak było, to jako artysta jestem jeszcze w kolebce, a jako Polak trzeci krzyżyk zacząłem; więc mam nadzieję, że znając mnie za złe mi Pan nie weźmiesz, żem dotychczas o układzie koncertu nie myślał." Do występu doszło dopiero 11 czerwca 1831 w Kärtnerthortheater, gdzie wykonał Koncert e-moll. W Wiedniu spędził Chopin osiem miesięcy. Czasu nie zmarnował. Silne, dramatyczne doświadczenia w sferze uczuć zapłodniły wyobraźnię twórczą kompozytora, przyspieszając - być może - formowanie się nowego, indywidualnego stylu, innego od wczesnego stylu brillant. Powstają dzieła ujawniające nieznaną dotąd siłę i pasję, jak szkic Scherza h-moll, a przede wszystkim potężne, przełomowe w środkach Etiudy z opusu 10.
Zrezygnowawszy z wyjazdu do Włoch ze względu na toczące się tam walki (przeciw Austrii), Chopin postanowił udać się do Paryża. Po drodze zatrzymał się najpierw w Monachium, gdzie dał koncert (28 VIII), a potem w Stuttgarcie. Tam doszła go tragiczna wiadomość o klęsce powstania i zdobyciu Warszawy przez Rosjan. Zareagował na nią gorączką i rozstrojem nerwów. Ślady ówczesnych przeżyć znajdujemy w jego zapiskach (tzw. dziennik stuttgarcki): "[...]wróg w domu [...] o Boże, jesteś ty! - Jesteś i nie mścisz się! - Czy jeszcze ci nie dość zbrodni moskiewskich - albo - alboś sam Moskal! [...] A ja tu bezczynny, a ja tu z gołymi rękami, czasem tylko stękam, boleję na fortepianie, rozpaczam."
Jesienią 1831 roku Chopin pojechał do Paryża, gdzie spotkał wielu rodaków. Po narodowej klęsce tysiące uchodźców (uczestnicy walk, politycy, ludzie kultury, m. in. pisarz Julian Ursyn Niemcewicz, poeci romantyczni Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki, warszawscy przyjaciele Fryderyka - poeci Stefan Witwicki, Bohdan Zaleski) szukało schronienia przed rosyjskimi okupantami w najbardziej przyjaznym im kraju i mieście. Chopin związał się blisko z tzw. Wielką Emigracją, przyjaźnił się z jej przywódcą, księciem Adamem Czartoryskim. Został członkiem Towarzystwa Literackiego Polskiego, które wspierał finansowo, brał udział w emigracyjnych zebraniach, grał na imprezach dobroczynnych dla ubogich emigrantów, a czasem sam je organizował. Jego pozycja jako artysty urosła w Paryżu bardzo szybko. Dzięki listom polecającym, które przywiózł z Wiednia, trafił od razu do środowiska muzycznego, które przyjęło go bardzo życzliwie. Zawarł liczne przyjaźnie z młodymi muzykami: Lisztem, Hillerem, Berliozem, Franchommem. Później, w roku 1835 w Lipsku poznał również Schumanna, który bardzo wysoko cenił jego dzieła. Wielki pianista Friedrich Kalkbrenner, nazywany królem fortepianu, usłyszawszy grę nieznanego przybysza z Warszawy, zorganizował mu koncert. Odbył się on 26 lutego 1832 roku w sali Pleyela. Chopin odniósł olbrzymi sukces, z dnia na dzień stał się sławnym muzykiem Paryża. Za sukcesem estradowym przyszło zainteresowanie wydawców. Już w lecie 1832 Chopin podpisał kontrakt z czołową paryską firmą wydawniczą Schlesingera. Równocześnie jego utwory ukazywały się w Lipsku (Probst, potem Breitkopf) i w Londynie (Wessel).
Jednak najważniejszym źródłem dochodów Chopina w Paryżu były lekcje. Stał się wziętym nauczycielem fortepianu wśród polskiej i francuskiej arystokracji. Paryskie salony były też ulubionym miejscem jego występów. Chopin, jako pianista stawiany obok największych artystów swojej epoki, jak Kalkbrenner, Liszt, Thalberg, Herz, w przeciwieństwie do nich nie lubił grać na publicznych estradach. Występował rzadko i niechętnie. Za to w prywatnym, przyjaznym gronie ujawniał największy artyzm, pełnię swych możliwości pianistycznych i ekspresyjnych.
Osiadłszy w Paryżu, Chopin świadomie wybrał status emigranta. Mimo prośby ojca, nie podporządkował się rozporządzeniu cara (formalnie króla zniewolonej Polski) i nie zgłosił się do ambasady rosyjskiej w celu przedłużenia paszportu. Tym samym, zaliczony w poczet politycznych uchodźców, odciął sobie możliwość legalnego przyjazdu do kraju. Bardzo jednak tęsknił za bliskimi. Broniąc się przed samotnością, zamieszkał razem z rodakiem emigrantem, doktorem Aleksandrem Hoffmanem, a po jego wyjeździe z Paryża - ze swoim dawnym warszawskim przyjacielem, również powstańcem i lekarzem, Janem Matuszyńskim. Z rodzicami mógł się spotkać tylko poza Polską. Gdy w sierpniu 1835 roku rodzice Chopina udali się do Karlsbadu na leczenie, pojechał tam również Fryderyk. Wkrótce potem, będąc w pobliskim Dreźnie, odnowił znajomość z rodziną Wodzińskich. Trzej młodzi Wodzińscy wychowywali się przed laty w pensjonacie Mikołaja Chopina. Ich młodsza siostra Maria była teraz dorastającą panienką, utalentowaną muzycznie i plastycznie. Fryderyk zakochał się w niej, zapragnął ją poślubić i stworzyć na obczyźnie własny dom. Rok później podczas wakacji spędzanych wspólnie z Marią i jej matką w Marienbadzie (obecnie Márianske Lázni w Czechach) a potem w Dreźnie, oświadczył się i został przyjęty pod warunkiem, że będzie dbał o swoje zdrowie. Narzeczeństwo było nieoficjalne, do małżeństwa nie doszło. Rodzice Marii, zaniepokojeni złym stanem zdrowia Fryderyka (w zimie poważnie chorował), a zwłaszcza jego nieregularnym trybem życia, uznali go po roku "próby" za nieodpowiedniego partnera dla córki. Chopin bardzo przeżył zerwanie. Listy od Wodzińskich, związane w mały pakiet opatrzył napisem "Moja biéda".
By oderwać się od przykrych wspomnień, wyjechał w lipcu 1837 roku z Camille Pleyelem do Londynu. Niedługo potem Chopin związał się ze sławną pisarką francuską George Sand. Starsza od niego o sześć lat autorka śmiałych powieści obyczajowych, rozwódka z dwojgiem dzieci, ofiarowała samotnemu artyście to, czego mu od czasu opuszczenia Warszawy najbardziej brakowało: nadzwyczajną czułość, ciepło, wręcz macierzyńską troskliwość. Zimę 1838/39 kochankowie spędzili na hiszpańskiej wyspie Majorce, w górach, mieszkając w dawnym klasztorze w Valdemosie. Tam wskutek złej pogody Chopin rozchorował się ciężko. Były to symptomy gruźlicy. Przez wiele tygodni był tak słaby, że nie mógł wychodzić z domu, mimo to intensywnie pracował, skomponowawszy szereg arcydzieł: cykl 24 Preludiów, Poloneza c-moll, Balladę F-dur, Scherzo cis-moll. Wiosną 1839, po powrocie z Majorki i rekonwalescencji w Marsylii, jeszcze w stanie wielkiego osłabienia, Chopin zamieszkał w posiadłości George Sand w Nohant, w środkowej Francji. Odtąd do roku 1846 (z wyjątkiem 1840) właśnie tu spędzał długie wakacje, tylko na zimę wracając do Paryża. Był to najszczęśliwszy okres w jego życiu od czasu opuszczenia rodzinnego domu, a w twórczości - najbardziej płodny. W Nohant powstała większość najwybitniejszych i najgłębszych dzieł Chopina. W Paryżu traktowano kompozytora i pisarkę jak małżeństwo, choć nim nie byli. Mieli wspólnych przyjaciół w kręgach artystycznych (m. in. malarz Delacroix, śpiewaczka Viardot), także wśród polskiej emigracji (m. in. Mickiewicz, Grzymała). Przez lata żywili do siebie miłość i przyjaźń, jednak wroga wobec Chopina postawa dorastającego syna George Sand, wywierającego na nią silny wpływ, powodowała coraz poważniejsze konflikty. Definitywne zerwanie nastąpiło w lipcu 1847 roku.
Ciężkie przeżycia osobiste, a także utrata Nohant (tak ważnego dla jego życia i twórczości) mocno odbiły się na stanie psychicznym i fizycznym Chopina. Niemal przestał komponować: do końca życia napisze już tylko parę miniatur. W kwietniu 1848 roku Fryderyk pod wpływem namów swej uczennicy, Szkotki Jane Stirling wyjechał do Anglii i Szkocji. Miss Stirling wraz z siostrą organizowały mu tam koncerty oraz odwiedziny w coraz to innych miejscowościach i zamkach szkockiej arystokracji. Wyjątkowo intensywny tryb życia, nadmierne eksploatowanie sił przez ustawiczne wędrówki i liczne występy, a przy tym niekorzystny dla płuc klimat - pogorszyły znacznie jego stan zdrowia. 16 listopada 1848 roku, pomimo słabości i gorączki, dał swój ostatni w życiu koncert, grając na rzecz polskich emigrantów w sali Guildhall w Londynie. Kilka dni później powrócił do Paryża.
Szybko postępująca choroba uniemożliwiła mu udzielanie lekcji. W lecie przyjechała z Warszawy najstarsza siostra Chopina - Ludwika Jędrzejewiczowa, aby zaopiekować się chorym bratem. 17 października 1849 roku Fryderyk Chopin zmarł na gruźlicę płuc w swoim ostatnim paryskim mieszkaniu przy placu Vendôme. Został pochowany na cmentarzu Pére-Lachaise w Paryżu. Zgodnie z ostatnią wolą Chopina, wyjęte po śmierci jego serce siostra przywiozła do Warszawy, gdzie zostało w urnie wmurowane w filar kościoła Św. Krzyża na Krakowskim Przedmieściu.
Barbara Smoleńska-Zielińska
Źródło: chopin.pl
Utwory
Nocturne No. 08 by polkomeporom
Waltz In G Flat by polkomeporom
Mazurka In B Flat by polkomeporom
Wideo
Warszawa Chopina
Galeria
Utwory
Nocturne No. 08 by polkomeporom
Waltz In G Flat by polkomeporom
Mazurka In B Flat by polkomeporom
Wideo
Warszawa Chopina
Stanisław Moniuszko
Biografia
Kompozytor, dyrygent oper, orkiestr symfonicznych i chórów oraz pedagog. Urodzony 5 maja 1819 w majątku Ubiel k. Mińska, zmarł 4 czerwca 1872 w Warszawie.
Po krótkim okresie nauki domowej pod kierunkiem matki Elżbiety, kształcił się w grze na fortepianie od 1827 u Augusta Freyera w Warszawie, zaś od 1830 - u Dominika Stefanowicza w Mińsku. W 1836, podczas pobytu w Wilnie, poznał swoją przyszłą żonę - Aleksandrę Müllerównę. W 1837 wyjechał na studia do Berlina, gdzie uczył się prywatnie harmonii, kontrapunktu, instrumentacji i dyrygentury pod kierunkiem Carla Friedricha Rungenhagena, dyrektora Towarzystwa Muzycznego "Singakademie". Odbywał także praktykę, prowadząc chóry i akompaniując śpiewakom, poznawał wielki repertuar operowy, oratoryjny i symfoniczny oraz proces przygotowywania dzieł do wystawienia i technikę dyrygowania, biorąc udział w próbach prowadzonych przez Rungenhagena oraz goszczącego wówczas w Berlinie Gaspara Spontiniego.
Po krótkim okresie nauki domowej pod kierunkiem matki Elżbiety, kształcił się w grze na fortepianie od 1827 u Augusta Freyera w Warszawie, zaś od 1830 - u Dominika Stefanowicza w Mińsku. W 1836, podczas pobytu w Wilnie, poznał swoją przyszłą żonę - Aleksandrę Müllerównę. W 1837 wyjechał na studia do Berlina, gdzie uczył się prywatnie harmonii, kontrapunktu, instrumentacji i dyrygentury pod kierunkiem Carla Friedricha Rungenhagena, dyrektora Towarzystwa Muzycznego "Singakademie". Odbywał także praktykę, prowadząc chóry i akompaniując śpiewakom, poznawał wielki repertuar operowy, oratoryjny i symfoniczny oraz proces przygotowywania dzieł do wystawienia i technikę dyrygowania, biorąc udział w próbach prowadzonych przez Rungenhagena oraz goszczącego wówczas w Berlinie Gaspara Spontiniego.
Po trzyletnim pobycie w Berlinie w 1840 Moniuszko powrócił do kraju. Ożenił się z Aleksandrą Müllerówną i zamieszkał z nią w Wilnie, gdzie został prywatnym nauczycielem gry na fortepianie oraz objął stanowisko organisty w tamtejszym Kościele św. Jana. Jego działalność przyczyniła się wybitnie do ożywienia muzycznego środowiska wileńskiego. Przy Kościele św. Jana zorganizował amatorski zespół chóralny, z którym podczas kilku miesięcy jego istnienia wykonał z towarzyszeniem doraźnie zorganizowanej orkiestry "Requiem" Wolfganga Amadeusa Mozarta oraz fragmenty oratoriów "Stworzenie świata" Josepha Haydna i "Św. Paweł" Felixa Mendelssohna-Bartholdy'ego. Na jednym z koncertów orkiestra wykonała pod jego batutą dzieła Gaspara Spontiniego, Felixa Mendelssohna i Ludwiga van Beethovena. Odbywał także podróże artystyczne do Petersburga. Zapoznawał tamtejszą publiczność ze swoją twórczością, która zyskała duże powodzenie i przychylną prasę. W czasie podróży nawiązał bliską znajomość z wybitnymi muzykami rosyjskimi, m.in. Michaiłem Glinką, Aleksandrem Dargomyżskim, Cezarem Cui, Aleksandrem Sierowem.
W 1848 w Wilnie przygotował i osobiście poprowadził prawykonanie na estradzie pierwszej, dwuaktowej wersji opery "Halka". W 1854 przy współudziale Achillesa Bonoldiego założył Towarzystwo im. św. Cecylii, którego członkowie-amatorzy dawali pod jego batutą dwa razy do roku publiczne koncerty. Po triumfie, jaki odniosła 1 stycznia 1858 warszawska premiera nowej, czteroaktowej wersji "Halki", odbył podróż artystyczną do Niemiec i Francji, a po powrocie 1 sierpnia 1858 został powołany na stanowisko pierwszego dyrygenta Opery Polskiej w Teatrze Wielkim w Warszawie. Pierwszym dziełem, jakie jeszcze w 1858 wystawił, była jego własna jednoaktowa opera "Flis". Podczas piętnastu niemal lat pracy na tym stanowisku przygotował i wystawił kolejno wszystkie swoje następne opery. Ograniczał się prawie wyłącznie, z niewielkimi wyjątkami (jak np. opery "Haydée" i "Koń spiżowy" Daniela François Esprit Aubera) do dyrygowania własnymi dziełami. Prowadził ponadto sporadycznie chóry w kościołach warszawskich, m.in. w kościele ewangelickim wystawił oratorium "Eliasz" Felixa Mendelssohna. Występował także corocznie jako dyrygent na koncertach kompozytorskich. W 1862 ponownie wyjechał do Paryża, licząc na wystawienie którejś ze swoich oper, co jednak nie doszło do skutku. Okres Powstania Styczniowego zahamował prace kompozytora, ciężkie warunki polityczne nie sprzyjały twórczości. W 1865 wystawienie opery "Straszny dwór" wywołało jednak entuzjazm. Nowa opera odniosła sukces podobny do sukcesu "Halki".
Jeszcze w 1864 Moniuszko rozpoczął wykłady z zakresu harmonii, kontrapunktu i kompozycji oraz prowadził zespół chóralny w Instytucie Muzycznym w Warszawie. Jego uczniami byli m.in. Zygmunt Noskowski i Henryk Jarecki.
Muzyka Moniuszki zyskała szerokie uznanie w społeczeństwie polskim. Uważa się ją powszechnie za wzór muzyki "słowiańskiej".
Stanisław Moniuszko zmarł nagle na atak serca. Pochowany został na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie. Jego pogrzeb stał się manifestacją narodową.
Ważniejsze kompozycje:
- "Nocleg w Apeninach", operetka w 1 akcie (1837-39)
- "Kwartet smyczkowy nr 1 d-moll" (1839)
- "Kwartet smyczkowy nr 2 F-dur" (przed 1840)
- "Ideał", operetka w 2 aktach (1840 lub 1841)
- "Nowy Don Kiszot czyli Sto szaleństw", operetka w 3 aktach (1841)
- "Loteria", "fraszka" w 1 akcie (1842 lub 1843)
- "Litania ostrobramska nr 1" na głosy solowe, chór mieszany i orkiestrę lub fortepian (1843)
- "Fraszki" na fortepian, 2 zeszyty (1843)
- "Halka" (wersja I), opera w 2 aktach (1846-47)
- "Bajka" (wersja I), uwertura fantastyczna na orkiestrę (1848)
- "Bajka" (wersja II) na kwintet smyczkowy (1848)
- "Milda", kantata na głosy solowe i chór mieszany z towarzyszeniem orkiestry (1848)
- "Nijoła (Wundyny)", kantata na głosy solowe, chór mieszany i orkiestrę (po 1848)
- "Litania ostrobramska nr 2" na głosy solowe, chór mieszany i orkiestrę lub fortepian (1849)
- "Jawnuta (Cyganie)", sielanka w 2 aktach (1850)
- "Msza żałobna d-moll" na 4-głosowy chór mieszany i instrumenty dęte z towarzyszeniem organów (1850)
- "Bettly", opera komiczna w 2 aktach (1852)
- "Litania ostrobramska nr 3" na głosy solowe, chór mieszany i orkiestrę lub fortepian (przed 1854)
- "Litania ostrobramska nr 4" na głosy solowe, chór mieszany i orkiestrę lub fortepian (1855)
- "Kain", uwertura na orkiestrę (1856)
- "Halka" (wersja II), opera w 4 aktach (1857)
- "Uwertura wojenna" na orkiestrę (1857)
- "Flis", opera w 1 akcie (1858)
- "Widma", kantata na głosy solowe i chór mieszany z towarzyszeniem orkiestry (przed 1859)
- "Hrabina", opera w 3 aktach (1859)
- "Verbum nobile", opera w 1 akcie (1860)
- "Straszny dwór", opera w 4 aktach (1861-64)
- "Polonez koncertowy" na wielką orkiestrę (ok. 1866)
- "Monte Christo", balet w 5 aktach (1866)
- "Sonety krymskie", kantata na głosy solowe i chór mieszany z towarzyszeniem orkiestry (1867)
- "Na kwaterunku", balet w 1 akcie (1868)
- "Paria", opera w 3 aktach z prologiem (1859-69)
- "Pani Twardowska", ballada na głosy solowe, chór mieszany i orkiestrę (1869)
- "Figle szatana", balet w 6 obrazach (1870)
- "Beata", operetka w 1 akcie (1870 lub 1871)
- "Msza piotrowińska B-dur" na głosy solowe i chór mieszany z towarzyszeniem organów (1872)
Utwory
Halka by polkomeporom
Verbum Nobile by polkomeporom
Jawnuta by polkomeporom
Wideo
Henryk Wieniawski
Biografia
Skrzypek, kompozytor i pedagog. Urodzony 10 lipca 1835 w Lublinie, zmarł 31 marca 1880 w Moskwie.Jego ojciec, Tadeusz, był znanym chirurgiem, matka, Regina z domu Wolff, bardzo dobrze grała na fortepianie. Dom Wieniawskich był prawdziwym lubelskim salonem. Odwiedzali go wybitni artyści, tu odbywały się koncerty, spotkania literackie i dyskusje. Zaważyło to nie tylko na późniejszej drodze życiowej Henryka Wieniawskiego, ale także dwóch jego braci, z których starszy, Julian (pseudonimem Jordan), został pisarzem i publicystą, natomiast młodszy, Józef, poświęcił się karierze pianistycznej.
Pierwszą nauczycielką Henryka była jego matka, potem zaś uczył się u Jana Hornziela, skrzypka Teatru Wielkiego w Warszawie i Stanisława Serwaczyńskiego, solisty i koncertmistrza Opery Budapeszteńskiej. W 1843, mając osiem lat, wyjechał do Paryża, gdzie studiował pod kierunkiem Lamberta-Josepha Massarta w Konserwatorium Paryskim. Konserwatorium ukończył jako 11-letni chłopiec w 1846 z I nagrodą i złotym medalem. Po studiach kontynuował przez 2 lata naukę u Massarta. Później - przez 2 miesiące - koncertował w Petersburgu, w krajach nadbałtyckich i Warszawie. W 1849 udał się ponownie do Paryża do Konserwatorium, gdzie w klasie Hipolita Colleta podjął studia kompozycji, które ukończył z wyróżnieniem w następnym roku.
W 1850 rozpoczął, wraz z bratem Józefem, działalność koncertową, występując początkowo we wszystkich większych miastach carskiego imperium, następnie w wielu krajach europejskich, wszędzie wzbudzając nieopisany entuzjazm. Współpracę z bratem zakończył w 1855. Po wielu dalszych sukcesach (w Paryżu, Brukseli, Dreźnie, Londynie) przyjął w 1860 funkcję pierwszego skrzypka dworu carskiego i solisty Rosyjskiego Towarzystwa Muzycznego. Równocześnie uczył gry na skrzypcach w tzw. klasach muzycznych Towarzystwa, przekształconych w 1862 w konserwatorium. Tu swoją kilkuletnią owocną działalnością pedagogiczną stworzył zalążek petersburskiej szkoły skrzypcowej, rozwiniętej przez Leopolda Auera we wspaniałą szkołę rosyjską. Każdego roku przez 3-4 miesiące koncertował w innych krajach Europy, głównie modnych kurortach.
W 1872, po 12 latach opuścił Rosję i udał się z Antonem Rubinsteinem na wielkie tournée koncertowe po Stanach Zjednoczonych. W ciągu 8 miesięcy artyści dali 215 koncertów. Wieniawski pozostał w Ameryce do 1874, koncertując ze słynną śpiewaczką Pauliną Luccą. Po powrocie do Europy w 1874 podjął pracę pedagogiczną w konserwatorium w Brukseli, jako następca chorego Henriego Vieuxtempsa i kontynuował ją do września 1877 (wśród jego prywatnych uczniów był Eugène Ysaÿe). Wskutek nasilających się dolegliwości serca i nadmiernej otyłości w ostatnich latach życia koncertował na siedząco. Zmarł w Moskwie, w domu Nadieżdy von Meck. Pochowany został w Warszawie. W manifestacyjnym pogrzebie uczestniczyło 40 tysięcy osób.
Od 1935 odbywa się co 5 lat (z wyjątkiem okresu okupacji) Międzynarodowy Konkurs Skrzypcowy im. Henryka Wieniawskiego - w 1935 w Warszawie, zaś od 1952 w Poznaniu.
Zobacz "więcej informacji" na temat "Koncertów skrzypcowych" Henryka Wieniawskiego.
Ważniejsze kompozycje:
* "Grand caprice fantastique sur un thème original" op. 1 (1847)
* "Wariacje na temat własnego mazurka" (ok. 1847)
* "Aria z wariacjami E-dur" (przed 1848)
* "Fantazja i wariacje E-dur" (1848)
* "Nocturne pour violon seul" (1848)
* "Romance" (ok. 1848)
* "Rondo alla polacca e-moll" (1848)
* "Allegro de sonate, presto pour violon et piano concertant" op. 2 (1848?)
* "Duo concertant na temat z opery 'Łucja z Lammermooru' Donizettiego" (ok. 1850)
* "Duo concertant na temat hymnu rosyjskiego A. Lwowa" (ok. 1850)
* "Duo concertant na temat rosyjskiej melodii ludowej" (ok. 1850)
* "Fantazja na temat z opery 'Prorok' Meyerbeera" (ok. 1850)
* "Mazur wiejski" (ok. 1850)
* "Fantazja na temat z opery 'Ryszard Lwie Serce' Grétry'ego" (ok. 1851)
* "Duet na tematy finlandzkich pieśni" (ok. 1851)
* "Dwa mazurki" (1851)
* "Marsz" (1851)
* "Wariacje na temat hymnu rosyjskiego" (ok. 1851)
* "Wariacje na temat 'Jechał Kozak zza Dunaju'" (ok. 1851)
* "Première polonaise de concert D-dur" op. 4 (ok. 1852)
* "Adagio élégiaque A-dur" op. 5 (ok. 1852)
* "Souvenir de Moscou, deux romances russes" op. 6 (ok. 1852)
* "Capriccio-Valse E-dur" op. 7 (1852)
* "Grand duo polonais pour violon et piano concertant" op. 8 (ok. 1852)
* "Romance sans paroles et Rondo élégant" op. 9 (ok. 1852)
* "Premier grand concerto fis-moll" op. 14 (1852)
* "Le Carnaval russe, improvisations et variations humoresques" op. 11 (ok. 1853)
* "Deux mazourkas de salon: La champêtre" (1850?) et "Chanson polonaise" op. 12 (1853)
* "Fantaisie pastorale" op. 13 (ok. 1853)
* "Kujawiak a-moll" (1853)
* "Wariacje na temat hymnu austriackiego" (1853)
* "Souvenir de Posen, mazurek d-moll" op. 3 (1854)
* "L'école moderne, etudes-caprices pour le violon seul" op. 10 (1854)
* "Thème original varié" op. 15 (1854)
* "Rozumiem", pieśń na głos z fortepianem (1854)
* "Souvenir de Lublin", polka koncertowa (ok. 1855)
* "Fantazja na temat z opery 'Lunatyczka' Belliniego" (ok. 1855)
* "Scherzo-tarantelle g-moll" op. 16 (1855)
* "Légende" op. 17 (ok. 1860)
* "Deux mazourkas caractéristiques: Obertass et le Ménétrier" op. 19 (1860?)
* "Etudes-Caprices na dwoje skrzypiec" op. 18 (1862)
* "Fantaisie orientale a-moll" op. 24 (1862?)
* "Fantaisie brillante sur 'Faust' opéra de Charles Gounod" op. 20 (ok. 1865)
* "Polonaise brillante A-dur" op. 21 (ok. 1870)
* "Wspomnienie z San Francisco" (ok. 1874)
* "Deuxième grand concerto d-moll" op. 22
* "Gigue e-moll" op. 23
* "Kujawiak C-dur"
* "Polonaise triomphale"
* "Rêverie fis-moll na altówkę i fortepian"
Opracowanie: Polskie Centrum Informacji Muzycznej, Związek Kompozytorów Polskich, luty 2004.
Galeria
Utwory
Polonaise in D, Op.4 by polkomeporom
Kujawiak by polkomeporom
La Cadenza by polkomeporom
Wideo
Ignacy Feliks Dobrzyński
Biografia
Kompozytor, dyrygent, pianista i pedagog. Urodzony 25 lutego 1807 w Romanowie na Wołyniu, zmarł 9 października 1867 w Warszawie.Początkowo pobierał nauki w kolegium jezuickim w Romanowie, następnie - w latach 1817-21 - w Winnicy, gdzie ukończył Gimnazjum Podolskie. Muzykę studiował najpierw u ojca, Ignacego - skrzypka, kompozytora i dyrygenta, zaś od 1825 pod kierunkiem Józefa Elsnera w Warszawie - początkowo prywatnie, a w latach 1826-28 w Szkole Głównej Muzyki.
Komponować zaczął jeszcze w Winnicy. W Warszawie, w której pozostał do końca życia, rozwijał ożywioną działalność kompozytorską, pedagogiczną, organizował zespoły muzyczne, zabiegał o urządzanie koncertów symfonicznych, na których występował jako dyrygent. Zdobył też uznanie jako nauczyciel gry na fortepianie - owocem tej pracy stała się "Szkoła na fortepian" (wydana przez wydawnictwo Sennewald, Warszawa 1845). W 1835 zdobył II nagrodę na konkursie kompozytorskim w Wiedniu za "2. Symfonię c-moll" op. 15, która wykonywana była także w Warszawie (fragmenty) i Lipsku pod dyrekcją Feliksa Mendelssohna-Bartholdy'ego oraz wydana w Warszawie w 1862 przez Sennewalda w opracowaniu na 4 ręce pod tytułem "Symfonia charakterystyczna w duchu muzyki polskiej". W latach 1836-38 skomponował swoją pierwszą operę, "Monbar czyli Flibustierowie" op. 30. Koncertowe wykonanie jej fragmentów miało miejsce w Warszawie, Poznaniu, Berlinie i Dreźnie, prapremiera sceniczna odbyła się w 1863 w Teatrze Wielkim w Warszawie. W latach 1841-43 uczył muzyki w Instytucie Aleksandryjskim Wychowania Panien. W marcu 1845 rozpoczął podróż artystyczną do Berlina, Lipska, Drezna, Monachium, Bonn, Frankfurtu nad Menem i Wiednia, podczas której prezentował własną twórczość kompozytorską. W Berlinie musiał pozostać dłużej, zarabiając lekcjami muzyki, ponieważ zamknął sobie drogę powrotu do kraju napisaniem kilku pieśni patriotycznych, m.in. "Do matki Polki" (słowa Adam Mickiewicz). Do Warszawy powrócił dopiero we wrześniu 1847. W 1852 został zaangażowany jako dyrygent opery do Teatru Wielkiego, ale pozostał na tym stanowisku niecały rok. W następnych latach dyrygował jedynie orkiestrą operową na koncertach symfonicznych, m.in. w salach Resursy Kupieckiej. W październiku 1857 zorganizował Orkiestrę Polską Ignacego Feliksa Dobrzyńskiego, złożoną z wybitnych członków orkiestry Teatru Wielkiego, która do grudnia 1857 co tydzień dawała koncerty w Nowej Arkadii przy ul. Mokotowskiej. W latach 1858-60 brał udział w pracach komitetu powołanego do założenia Instytutu Muzycznego. W tym czasie został również członkiem lwowskiego Towarzystwa Muzycznego. Po 1860, ze względu na zły stan zdrowia, stopniowo rezygnował z udziału w życiu muzycznym stolicy i poświęcił się wyłącznie kompozycji.
Ważniejsze kompozycje:
- "Polonez A-dur" na fortepian (1823)
- "Ouverture de concert à grande orchestre" op. 1 (1824)
- "Concerto pour le Piano" op. 2 (1824)
- "Introduction et Variations sur un thème original à la russe" op. 4 na fortepian (ok. 1824)
- "Mazurek" na fortepian (1825-26)
- "Nowy polonez z tematów opery "Sroka złodziej" G. Rossiniego" na fortepian (ok. 1826)
- "Deux polonaises" na fortepian (ok. 1826)
- "Rondo alla polacca" op. 6 na fortepian i orkiestrę (ok. 1827)
- "I Kwartet smyczkowy e-moll" op. 7 (ok. 1828)
- "II Kwartet smyczkowy d-moll" op. 8 (1829)
- "Introduction et Variations sur un thème original" op. 9 na skrzypce i fortepian (ok. 1829)
- "Fantaisie quasi Fugue sur un Masurek favori" op. 10 na fortepian (ok. 1828)
- "I Grande Symphonie" op. 11 (1829)
- "Pożegnanie", polonez melancholiczny na fortepian (1829)
- "Variations de concert sur une mazure favorite" op. 12 na fortepian i orkiestrę (ok. 1830)
- "III Kwartet smyczkowy E-dur" op. 13 (1830)
- "Fantaisie et Variations dans le style facile et brillant sur la Masure (Kujawianka)" op. 14 na fortepian (ok. 1830)
- "Marsz ulubiony ks. Józefa Poniatowskiego" na orkiestrę (1830)
- "Marsz Gwardii Narodowej" na orkiestrę (1830)
- "Kantata na cześć walecznych obrońców Ojczyzny" na 4 głosy solowe, chór mieszany i orkiestrę (1830)
- "Trois mazurkas" op. 16 na fortepian (ok. 1831)
- "Marche triomphale" na orkiestrę (1831)
- "II Symfonia charakterystyczna w duchu muzyki polskiej c-moll" op. 15 (1831)
- "Grand trio" op. 17 na skrzypce, wiolonczelę i fortepian (ok. 1831)
- "Introduction et Variations non difficiles sur une masure favorite" op. 18 na flet i fortepian (1831)
- "I Kwintet smyczkowy F-dur" op. 20 (1831)
- "Marsz za Bug" na chór mieszany i fortepian lub organy (1831)
- "Trois nocturnes" op. 21 na fortepian (ok. 1833)
- "Thème original varié" op. 22 na fortepian (ok. 1833)
- "Souvenir. Deux mazurkas" op. 25 na fortepian (ok. 1834)
- "Trzy mazurki" op. 27 na fortepian (ok. 1834)
- "Fantaisie sur un thème original" op. 28 na fagot i orkiestrę (ok. 1834)
- "Kantata na imieniny hr Henryka Łubieńskiego" na chór mieszany i orkiestrę (1834)
- "Monbar czyli Flibustierowie" op. 30, opera w 3 aktach (1836-38)
- "Deux polonaises concertantes à grand orchestre" op. 31 (ok. 1839)
- "Fantaisie" op. 32 na skrzypce i orkiestrę (ok. 1839)
- "Kantata na uroczystość obchodzoną w Resursie Kupieckiej" op. 34 na 3 soprany, chór żeński i orkiestrę (ok. 1839)
- "Fantaisie pour la trompette à piston avec orchestre" op. 35 (ok. 1839)
- "Deux mazurkas" op. 37 na fortepian (ok. 1840)
- "Marche funèbre" op. 38 na orkiestrę (ok. 1840)
- "Grande fantaisie sur des motifs de l'opéra Les Flibustiers" na skrzypce i orkiestrę (ok. 1840)
- "Sekstet smyczkowy Es-dur" op. 39 (ok. 1841)
- "II Kwintet smyczkowy a-moll" op. 40 (ok. 1842)
- "Romanza" na obój, kwintet smyczkowy i kontrabas (ok. 1842)
- "Les larmes" op. 41 na skrzypce lub wiolonczelę i fortepian (1843)
- "Andante et Rondo alla polacca" op. 42 na flet i orkiestrę (ok. 1843)
- "Thème varié" op. 42 na wiolonczelę i fortepian (ok. 1843)
- "Elégie" op. 43 na wiolonczelę i orkiestrę (ok. 1843)
- "Kantata" op. 44 na sopran, chór mieszany i orkiestrę (1843)
- "Introduction et Variations sur thÈme original pour le trombone avec orchestre" op. 45 (ok. 1845)
- "Nocturne" op. 46 na wiolonczelę i fortepian (ok. 1845)
- "Souvenir de Dresde" op. 47 na obój, wiolonczelę i fortepian (1846)
- "Résignation" op. 48 na fortepian (ok. 1846)
- "Ricordanza" op. 49 na fortepian (ok. 1846)
- "Gage d'amitié. Nocturne suivi d'une mélodie polonaise" op. 52 na fortepian (1846)
- "Umoresca capriciosa sur un thème italien" op. 53 na orkiestrę (1847)
- "Impromptu" op. 54 na fortepian (ok. 1846)
- "La Primavera. Morceau brillant" op. 55 na fortepian (ok. 1846)
- "Scherzo" op. 56 na orkiestrę (ok. 1849)
- "Śpiewka o ponczu" na 2 głosy solowe, chór męski i fortepian (1849)
- "Sen chrześcijanina" op. 57, fantazja religijna na 10 instrumentów (ok. 1850)
- "Fantaisie sur des thèmes de l'opéra "Don Giovanni" de W. A. Mozart" op. 59 na fortepian (ok. 1846)
- "Mouvement et repos. Grande Étude" op. 60 na fortepian (ok. 1847)
- "Tarantella" op. 61 na fortepian (przed 1850)
- "Grande Étude chromatique" op. 62 na fortepian (przed 1850)
- Six harmonies sur le célèbre thème "God save the King" na kwartet smyczkowy (ok. 1850)
- "Święty Boże" op. 61, suplikacje na 4 głosy solowe, chór i orkiestrę lub organy (przed 1851)
- "Lamentacja nad grobem Chrystusa Pana" op. 62 na chór i orkiestrę (1851)
- "Retablissement. Grande valse brillante" op. 63 na fortepian (przed 1852)
- "Myśl ulotna" na fortepian (przed 1852)
- "Marsz na złote wesele J. Elsnera" na orkiestrę (1852)
- "Pieśń do Najświętszej Marii Panny" op. 58 na sopran, chór mieszany i organy (przed 1853)
- "Danse napolitaine" op. 65 na fortepian (ok. 1853)
- "Marsz żałobny na śmierć J. Elsnera" na orkiestrę dętą blaszaną (1854)
- "Tableau musical" na orkiestrę (1856)
- "Marsz żałobny na śmierć Fryderyka Chopina" op. 66 na chór mieszany i orkiestrę (1857)
- "Veni Creator" op. 67 (68) na chór męski i instrumenty dęte (ok. 1857)
- "Polonez na dzień dojścia do pełnoletności carewicza Mikołaja Aleksandrowicza" na orkiestrę (1859)
- "Konrad Wallenrod" op. 69, muzyka do dramatycznej adaptacji powieści poetyckiej w 3 aktach [nieukończony] (1859-64)
- "Burgrafowie" op. 70, muzyka do dramatu w 3 aktach (1860)
- "Sztuka i handel", muzyka do komedii w 3 aktach z prologiem (1861)
- "Mazur" na chór męski i orkiestrę (1865)
- "Studium na temat oryginalny w dubeltowym kontrapunkcie w 8 postaciach" op. 62 na kwartet smyczkowy (1867)
Autor: Małgorzata Kosińska, Polskie Centrum Informacji Muzycznej, Związek Kompozytorów Polskich, październik 2006.
Galeria
Utwory
Nocturne In F Minor, Op. 24 No. 1 by polkomeporom
Nocturne In D Flat Major, Op. 24 No. 2 by polkomeporom
Pożegnanie by polkomeporom
Wideo
Subskrybuj:
Posty (Atom)